اسفرزه

نام علمی: Plantago psyllium

تیره: Plantaginacea

شرح:اسفرزه ( اسپرزه ) گیاه علفی، یک ساله و به ارتفاع 10-35سانتیمتر از تیره بارهنگ است. برگهایی باریک، دراز، نوک تیز و مجتمع به شکل متقابل یا سه تایی بر روی ساقه دارد. گلهای آن که به وضع مجتمع در کناره برگهای قسمت انتهایی ساقه به شکل    سنبله هایی واقع بر روی پایه بلند ظاهر می گردد، دارای براکته های باریک در قاعده گل آذین است. میوه اش به شکل پوشینه، شکوفا، دوخانه ای ومحتوی یک دانه کوچک لغزنده و به رنگ قهوه ای در هر خانه است.

قسمت مود استفاده: برگ و به ویژه دانه آن.

زیستگاه و گردآوری: این گیاه به حالت خودرو در نواحی وسیعی از اروپا و آسیا، نواحی مختلف مدیترانه، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا می روید.  در مردادماه آن را جمع آوری می کنند و دانه های رسیده را از شاخه های خشک جدا می کنند.

ایران: این گیاه در منطقه وسیعی از شمال ایران، بین منجیل و پاخیار، مسجد سلیمان و بوشهر می روید.

ترکیبات و اثر: دارای اسید گالیک و تانیک و نیز گلیکوزیدی به نام اوکوبین ( Aucubine ) در قسمت های مختلف و مقدار فراوانی لعاب است به طوری که با قرار گرفتن دانه در آب پوسته خارجی آن متورم می شود و پس از پاره شدن لعاب آن خارج می گردد. دانه اسفرزه به خاطر داشتن لعاب اثر ملین دارد. همچنین سبب التهاب پوست می شود.

مصرف: از لعاب این گیاه ( 6-30 گرم اسفزه را پس از پاک نمودن، شب هنگام خیس نمایید و صبح ناشتا بنوشید ) جهت مصارف ذکر شده و نیز برای رفع تورم چشم به شکل شستشو استفاده می شود. همچنین لعاب اسفرزه پخته به شکل ضماد برای التیام زخمها و آبسه ها به کار می رود.