ریشه شیرین بیان

شیرین بیان

نام انگلیسی:Liquorice

نام علمی:Glycyrrhize glabra L

تیره:Papilionaceae

شرح:گیاهی چوبی و پایا به ارتفاع 1 – 5/1 متر و دارای یک سیستم ریشه ای بسیار وسیع است ( یک ریشه عمودی با ساقه های خزنده متعدد که طول آنها تا 8 متر می رسد ). دارای برگهای تک شانه ای با 4 – 8 جفت برگچه بیضوی است که هر یک به خار تیزی منتهی می شود. گل آذین آن مرکب از 20 – 30 گل به رنگ آبی روشن و در محور برگ می باشد. از طریق قلمه ریشه قابل ازدیاد می باشد.

قسمت های مورد استفاده: ریشه و ساقه های خزنده خشک.

زیستگاه و گردآوری: بندرت به طور وحشی در اروپای مرکزی یافت می شود. بیشتر در اطراف مدیترانه پراکنده است. مقداری نیز در انگلستان بویژه در یورکشایر کاشته می شود. اندامهای زیرزمینی آن را در پاییز از زمین خارج می کنند، می شویند و در آفتاب می خشکانند. منبع اصلی تولید این گیاه کشورهای اسپانیا، روسیه وهند است.

ایران: به حالت خودرو در بضی از نقاط ایران از جمله آذربایجان، شمال، جنوب و مشرق می روید.

ترکیبات و اثر: مهمترین ماده فعال این گیاه گلیکوزیدی است از دسته ساپونین ها به نام گلیسیریزین که شیرینی آن 50 ( پنجاه ) برابر قند است و ریشه آن همچنین حاوی لاونوئید گلیکوزید به نام لیکوییریتوزید، یک ماده تلخ، یک اسانس فرار و احتمالا ساپونین های دیگر است. شیرین بیان آرام بخش و خلط آور است. همچنین یک مسهل ملایم، پیشاب آور، ضد التهاب و ضد اسپاسم است. اثر آن در زخمهای معده هنوز مورد بحث است.

مصرف: شیرین بیان اساسا همراه با تیزان های دیگر برای برطرف کردن التهاب مخاط برونشها و نیز یبوست ملایم مصرف می شود. همچنین گرد یا تکه های کوچک آن را می خورند. از آن به شکل خرد شده ( در دم کرده ها ) و ساییده در داروها استفاده می گردد. برای بدست آوردن عصاره شیرین بیان که از آن پاستیل های خیلی شیرینی تهیه می شود، ریشه گیاه را با آب می جوشانند.